Ουρογυναικολογία – Κλιμακτήριος – Εμμηνόπαυση
Οι όροι κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση υποδηλώνουν δύο καταστάσεις της ζωής της γυναίκας που συνδέονται μεταξύ τους αλλά έχουν διαφορετική έννοια.
Ο όρος κλιμακτήριος σημαίνει τη χρονική περίοδο της μετάβασης της γυναίκας από την αναπαραγωγική στη μη αναπαραγωγική περίοδο της ζωής της.
Εμμηνόπαυση σημαίνει το τέλος της φυσιολογικής λειτουργίας των ωοθηκών.
Σήμερα η μέση ηλικία εμφάνισης της εμμηνόπαυσης στις δυτικές κοινωνίες είναι τα 52 χρόνια. Στο 25% των γυναικών η εμμηνόπαυση λαμβάνει χώρα πριν το 45ο έτος της ηλικίας και στο 25% μετά το 50ο, το υπόλοιπο 50% μεταξύ 45 και 50 ετών. Δηλαδή μια γυναίκα στη σημερινή εποχή αναμένεται να ζήσει τουλάχιστον άλλα 25-30 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση και αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 1/3 της ζωής της.
Τα περισσότερα συμπτώματα κλιμακτηρίου και εμμηνόπαυσης οφείλονται στην ελάττωση των οιστρογόνων. Θα μπορούσε να απαριθμήσει κανείς δεκάδες συμπτώματα που αποδίδονται στην κλιμακτήριο και εμμηνόπαυση. Φαίνεται όμως πως τα πρωταρχικά παθολογικά στοιχεία είναι :
- Οι εξάψεις ( hot flashes)
- Η ξηρότητα- ατροφία του κόλπου, ατροφία της ουρήθρας και τμήματος της ουροδόχου κύστεως
- Οστεοπόρωση
Οι καπνίστριες εμφανίζουν εντονότερα κλιμακτηριακά συμπτώματα σε σύγκριση με γυναίκες που δεν καπνίζουν.
Ο μηχανισμός για την εμφάνιση των αγγειοκινητικών διαταραχών δεν είναι γνωστός. Υποστηρίζεται ότι η ελάττωση των οιστρογόνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα, που είναι ιστός στόχος για τα οιστρογόνα, προκαλεί ποσοτικές αλλαγές προσταγλαδινών και κατεχολαμινών οι οποίες προκαλούν τοπική αγγειοδιαστολή, δηλαδή αίσθημα θερμότητας. Η απελευθέρωση νορεπινεφρίνης ( κατεχολαμίνες) ενεργοποιεί και τα θερμορυθμιστικά κέντρα στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Συνέπεια αυτού, η περιφερική αγγειοδιαστολή, αύξηση του ρυθμού των καρδιακών παλμών κατά 15 περίπου ανά λεπτό και εφίδρωση με άλλα λόγια αυτό που ονομάζουμε έξαψη.
Η απώλεια του οστίτη ιστού ( οστεοπόρωση ) είναι ταχύτατη κατά τα 3 πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση, γι’αυτό και η προφυλακτική χορήγηση οιστρογόνων ή φυσικών οιστρογόνων ή μιμητικών οιστρογόνων πρέπει να αρχίζει νωρίς και η προφύλαξη αυτή βοηθάει στην αύξηση της απορρόφησης του ασβεστίου , στην ελάττωση της απώλειας ασβεστίου από τα ούρα και στην ελάττωση απώλειας ασβεστίου από τα οστά. Οι αδύνατες γυναίκες και οι γυναίκες που καπνίζουν είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος και υποδόριο λίπος δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα οστεοπόρωσης.
Η καλή διατροφή και η άσκηση παίζουν το ρόλο τους στη διατήρηση του σκελετικού συστήματος σε καλή κατάσταση.
Όσο η παραγωγή των οιστρογόνων ελαττώνεται, τόσο επιδεινώνεται και η ατροφία του δέρματος, των βλεννογόνων και των γενετικών οργάνων. Το μέγεθος της μήτρας ελαττώνεται μετά την εμμηνόπαυση. Οι ατροφίες συνοδεύονται από κολπίτιδα, στένωση του κόλπου, δυσπαρεύνια , κνησμός, ουρηθρίτιδα, κυστίτιδα, δυσουρία, συχνοουρία, επείγουσα και εξ υπερεντάσεως απώλεια ούρων ( stress incontinence, urge incontinence).
Επειδή οι ωοθήκες συνεχίζουν να παράγουν ανδρογόνα κατά την εμμηνόπαυση, ενώ δεν παράγονται οιστρογόνα, παρατηρείται αύξηση των τριχών του άνω χείλους και των παρειών ενώ αραιώνει το τρίχωμα της κεφαλής και της ήβης.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση είναι φυσιολογικές καταστάσεις που μπορούμε με τις σύγχρονες θεραπείες, όχι απαραίτητα φαρμακευτικές ,να βελτιώσουμε την καθημερινότητα της γυναίκας και να της προσφέρουμε μια άριστη ποιότητα ζωής. Η καθοδήγηση από τον γυναικολόγο είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη επιβλαβών καταστάσεων ή συμπτωμάτων στις γυναίκες της ηλικίας αυτής.